آیه 60 سوره صافات

إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (60)

إِنَّ هذا: بدرستى كه اين نعمت و خلود و ايمنى عذاب، لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ‌: هر آينه رستگارى عظيمى است. نزد بعضى اين قول خداى تعالى است‌

جلد 11 - صفحه 123

به جهت تقرير قول ايشان.

قالَ قائِلٌ مِنْهُمْ إِنِّي كانَ لِي قَرِينٌ (51) يَقُولُ أَ إِنَّكَ لَمِنَ الْمُصَدِّقِينَ (52) أَ إِذا مِتْنا وَ كُنَّا تُراباً وَ عِظاماً أَ إِنَّا لَمَدِينُونَ (53) قالَ هَلْ أَنْتُمْ مُطَّلِعُونَ (54) فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَواءِ الْجَحِيمِ (55)

قالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينِ (56) وَ لَوْ لا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنْتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ (57) أَ فَما نَحْنُ بِمَيِّتِينَ (58) إِلاَّ مَوْتَتَنَا الْأُولى‌ وَ ما نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ (59) إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (60)

ترجمه‌

گفت گوينده‌اى از آنان همانا بود براى من همنشينى‌

ميگفت آيا همانا تو از تصديق كنندگانى‌

كه آيا چون مرديم و گشتيم خاكى و استخوانهائى‌

جلد 4 صفحه 432

آيا هر آينه ما جزا داده شدگانيم‌

گفت آيا شما از او اطلاع دارندگانيد

پس مطّلع شد پس ديد او را در وسط جهنم‌

گفت بخدا قسم همانا نزديك بود كه هلاك گردانى مرا

و اگر نبود نعمت پروردگارم هر آينه بودم از احضار شدگان‌

آيا پس نيستيم ما ديگر مردگان‌

جز مردن اوّل بارمان و نيستيم ما عذاب‌شدگان‌

همانا اينست آن كاميابى بزرگ.

تفسير

در ذيل آيات سابقه ذكر شد كه اهل بهشت با يكديگر صحبت ميكنند و خداوند در اين آيات شمه‌اى از آنرا بيان فرموده باين تقريب كه يكى از ايشان گويد من در دنيا همنشين بدى داشتم كه بر سبيل انكار بمن ميگفت واقعا تو باور كردى كه وقتى ما مرديم و خاك شديم دو مرتبه زنده ميشويم براى پاداش اعمال بد و خوب چنين امرى محال است آيا شما رفقاى من در بهشت جائى را كه مشرف باشد بآن شخص داريد كه بتوانيم از حال او باخبر شويم آنها گويند بلى ما هر چه بخواهيم بحكم خدا آماده ميگردد پس بخواست خدا مشرف ميشود آن گوينده بهمنشين خود و ميبيند او را در وسط جهنّم و بعضى گفته‌اند بعد از آنكه گوينده گفت من يك همنشينى در دنيا داشتم كه چنين ميگفت خدايا ملكى باو و رفقايش در بهشت ميفرمايد شما مطّلع بر او هستيد و آنها ميگويند خير و خدا مشرف ميفرمايد آنها را باو در جهنّم چون اصل اطّلاع مشرف شدن بچيزى است براى ديدن آن و در هر حال پس از ديدن او رفيقش را در وسط جهنّم باو ميگويد قسم بخدا نزديك بود مرا مانند خودت بقعر جهنّم افكنى و هلاك كنى و اگر حفظ الهى نبود هر آينه مرا هم مانند تو در اينجا ملك دوزخ احضار مينمود و بعدا رفقاى بهشتى از نهايت فرح و خوشحالى با يكديگر ميگويند از روى تعجّب از موفقيّت خودشان بنعيم ابدى كه آيا ما ديگر نميميريم همان مردن اوّلى فقط براى ما بود در دنيا و ديگر هرگز معذّب نخواهيم شد بعذابى با آنكه يقين دارند چنين خواهند بود و اخيرا تصديق مينمايند و ميگويند كه حقّا كاميابى بزرگ اين بود كه بتوفيق الهى نصيب ما شد و براى چنين نتيجه‌اى بايد كار كنند كاركنان قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه چون اهل بهشت داخل بهشت شوند و اهل آتش داخل آتش مرگ را بصورت قوچى بياورند و ذبح نمايند بين بهشت و دوزخ پس‌

جلد 4 صفحه 433

منادى ندا كند كه ديگر خلود است و مرگ هرگز نخواهد بود و اهل بهشت باين آيات فلمثل هذا فليعمل العاملون مترنّم شوند و كلمه ان در ان كدت مخفّفه از مثقّله است بدلالت مصاحبت لام ابتدا با آن و گفته‌اند احضار بطور اطلاق استعمال نميشود مگر در شرّ و اينجا مراد احضار در جهنّم است.

إِن‌َّ هذا لَهُوَ الفَوزُ العَظِيم‌ُ (60)

‌اينکه‌ خلود ‌در‌ بهشت‌ و همنشيني‌ ‌با‌ انبياء و اولياء و مقربان‌ درگاه‌ الهي‌ فوز بسيار بزرگي‌ و ‌با‌ عظمتي‌ ‌است‌.

إِن‌َّ هذا مشار اليه‌ آيات‌ شريفه‌ قبل‌ ‌است‌ ‌از‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌ أُولئِك‌َ لَهُم‌ رِزق‌ٌ

جلد 15 - صفحه 157

مَعلُوم‌ٌ ‌الي‌ ‌قوله‌ وَ ما نَحن‌ُ بِمُعَذَّبِين‌َ 18 ‌آيه‌ ‌با‌ تاكيد ‌ان‌ مشدده‌ و لام‌.

لَهُوَ الفَوزُ العَظِيم‌ُ و فوز رستگاري‌ و سعادت‌ و تنعم‌ بنعم‌ الهيه‌ ‌است‌ و فوز عظيم‌ منوط بچهار امر ‌است‌:

(اول‌) ايمان‌ ‌که‌ ‌اگر‌ بي‌ ايمان‌ ‌از‌ دنيا رود هيچگونه‌ رستگاري‌ ندارد و‌-‌ خطرات‌ ايمان‌ بسيار ‌است‌ ‌من‌ جمله‌ معاصي‌ ‌که‌ باعث‌ سياهي‌ قلب‌ و قساوت‌ و ضعف‌ ايمان‌ ميشود مثل‌ آفتيست‌ ‌که‌ باشجار متوجه‌ ميشود ‌تا‌ خشك‌ شود و ‌من‌ جمله‌ صفات‌ خبيثه‌ مثل‌ كبر و نخوت‌ و عناد و عصبيت‌ و ‌غير‌ اينها ‌که‌ مانع‌ ‌از‌ قبولي‌ ايمان‌ ميشود و ‌من‌ جمله‌ جهل‌ ‌که‌ قلب‌ ‌را‌ تاريك‌ ميكند و نور ايمان‌ ‌در‌ ‌آن‌ تابش‌ ندارد بخصوص‌ ‌اگر‌ جهل‌ مركب‌ ‌باشد‌.

(دوم‌) تقوي‌ ‌است‌ بمراتب‌ تقوي‌ پرهيز ‌از‌ معاشرت‌ ‌با‌ كفار و ظلمه‌ و اهل‌ ضلال‌ و فساق‌ و فجار و حب‌ جاه‌ و مال‌ و هواي‌ نفس‌ و حب‌ دنيا و متابعت‌ شيطان‌ و ارتكاب‌ معاصي‌ ‌که‌ ‌هر‌ كدام‌ مدخليت‌ تامي‌ دارد ‌در‌ هلاكت‌ و محروميت‌ ‌از‌ فوز عظيم‌.

(سوم‌) اعمال‌ صالحه‌ ‌که‌ كوچك‌ و بزرگ‌ ‌آنها‌ باعث‌ زيادتي‌ فيوضات‌ ميشود بالاخص‌ واجبات‌ شرعيه‌ مثل‌ نماز زكاة صوم‌ حج‌ امر بمعروف‌ و نهي‌ ‌از‌ منكر جهاد ‌با‌ نفس‌ و ‌غير‌ اينها.

(چهارم‌) خلوص‌ چه‌ ‌در‌ ايمان‌ ‌که‌ نقصي‌ و زيادتي‌ نداشته‌ ‌باشد‌ و خلوص‌ ‌در‌ عبادات‌ ‌که‌ شوائب‌ ربا ‌ يا ‌ مقاصد ديگري‌ ‌در‌ ‌آنها‌ نباشد ‌که‌ عملي‌ ‌که‌ مشوب‌ ‌به‌ ‌اينکه‌ شوائب‌ ‌باشد‌ باطل‌ و عاطل‌ و مردود و ‌غير‌ مقبول‌ ميشود.

]

(آیه 60)- به هر حال این گفتگو را با یک جمله پر معنی و بسیار احساس انگیز و مؤکد به انواع تأکیدات پایان داده، می‌گوید: «راستی این همان پیروزی بزرگ است» (إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ).

چه پیروزی و رستگاری از این برتر که انسان غرق نعمت جاودانی و حیات ابدی و مشمول انواع الطاف الهی باشد؟